در نشست خبری «بیمه اجباری؛ چالشی بزرگ در مسیر اقتصاد دیجیتال» که روز ۸ آذر و به میزبانی اتاق اصناف ایران برگزار شد، مصطفی سیدحسینی، مدیرعامل تپسی با صراحت هشدار داد که طرح جدید بیمه رانندگان، اگر با همین شکل فعلی تصویب شود، میتواند ساختار عرضه در تاکسیهای اینترنتی را مختل کند و کیفیت خدمات را بهطور جدی پایین بیاورد. او با تکیه بر دادههای واقعی و رفتار رانندگان توضیح داد که مسئله فقط «افزایش چنددرصدی قیمت» نیست؛ تبعات این طرح میتواند از خروج گسترده رانندگان شروع شود و تا کوچکشدن کل بازار حملونقل آنلاین و آسیبدیدن اقتصاد گیگاکونومی ادامه پیدا کند. در این مطلب روایت کامل او از پشتصحنه این نگرانیها را میخوانید.
کاهش عرضه؛ اولین و مهمترین زنگ خطر
مصطفی سیدحسینی در این نشست بحث را مستقیماً از تبعات اجرایی طرح شروع کرد. به گفته او، آنچه اکنون تحت عنوان «بیمه اجباری» مطرح است، نخستین ضربه را به مهمترین نقطه اتکای پلتفرمها وارد میکند: عرضه راننده.
او توضیح داد بخش بزرگی از رانندگان فعال در پلتفرمها، رانندگان پارهوقت هستند؛ کسانی که نگاه بلندمدت به این کار ندارند و بر اساس نیازهای روزانه فعالیت میکنند. به گفته او، دادههای تپسی نشان میدهد نرخ ریزش رانندگان بهطور ماهانه حدود ۵۰ درصد است و نیمی از رانندگان روزانه کمتر از دو سفر انجام میدهند. همین آمار نشان میدهد کوچکترین محدودیت بیرونی میتواند بخش بزرگی از این گروه را از چرخه فعالیت خارج کند.
در مدل جدید، پلتفرمها حق تخصیص سفر به راننده فاقد بیمه را ندارند. نتیجه از نگاه سیدحسینی کاملاً روشن است: عرضه پلتفرمها کوچک میشود و زنجیره خدمات در همان نقطه اول دچار اختلال میشود.
افت کیفیت و گرانی سفرها
سیدحسینی تأکید کرد کاهش عرضه، تنها یک پیامد دارد: افت کیفیت سرویس. نرخ پذیرش سفر کاهش پیدا میکند، زمان انتظار بالا میرود و اختلال در تعادل عرضه و تقاضا باعث میشود سیستم قیمتگذاری پویا، قیمت را افزایش دهد.
اما نکته مهم اینجاست: افزایش قیمت نمیتواند کیفیت ازدسترفته را جبران کند. او توضیح داد: «مدل قیمتگذاری ما اجازه افزایش بیمحابا نمیدهد؛ از جایی به بعد حتی با گرانی هم کیفیت برنمیگردد.
به گفته او، تصور اینکه «۴ درصد افزایش» رقم بزرگی نیست، ناشی از نگاه سطحی به ماجراست؛ چرا که افزایش اصلی از بههمریختن تعادل بازار ناشی میشود، نه از درصد ثابت کسر بیمه.
تبعات پنهان برای مسافر، راننده و اقتصاد دیجیتال
مدیرعامل تپسی تأکید کرد آثار طرح محدود به تاکسی اینترنتی نمیماند.
او زنجیره تبعات را چنین توضیح داد:
- برای مسافر: سفر گرانتر و سرویس بیکیفیتتر
- برای راننده: کاهش جذابیت فعالیت، پیچیدگیهای اداری و الزامهای بیمهای
- برای پلتفرمها: کاهش عرضه، کاهش درآمد و از دسترفتن ثبات مدل کسبوکار
- برای اقتصاد دیجیتال: ضربه مستقیم به روح «گیگاکونومی» که بر آزادی عمل و انتخاب استوار است
او هشدار داد ممکن است امروز اثر آن دیده نشود، اما «دو سال دیگر کاملاً مشخص خواهد شد چه بلایی سر این صنعت آمده.
پیشنهاد تاکسیهای اینترنتی و راهحلهایی که نادیده گرفته شد
سیدحسینی در ادامه به مدل پیشنهادی تپسی اشاره کرد؛ مدلی که در آن، مشوقهای پلتفرم برای رانندگان پرکار میتوانست مستقیماً بهعنوان حق بیمه پرداخت شود. این روش بهصورت داوطلبانه اجرا میشد، تبعات قیمتی نداشت و پلتفرمها نیز آماده مشارکت مالی و اجرایی بودند.
او تأکید کرد این مدل در قالب یک پیشنهاد رسمی به کارگروه اقتصاد دیجیتال ارائه شده بود و حتی میتوانست با افزایش مشوقهای تأمین اجتماعی جذابتر شود. اما طرح فعلی بدون توجه به چنین راهکارهایی، بر اجبار استوار شده است.
ایراد در شیوه تقنین؛ الحاقیهای برای موضوعی کلیدی
سیدحسینی با انتقاد از نحوه تدوین طرح گفت: «قانونی با این اهمیت نباید در قالب یک الحاقیه چندخطی در وسط پرانتزهای قانون حملونقل بینشهری جا بگیرد.» او معتقد است که این مدل تقنین، بدون شناخت کافی از دینامیک پلتفرمها و اقتصاد دیجیتال، آینده یک صنعت بزرگ را با خطر مواجه میکند.
کوچک شدن بازار، نه سهم بازار
او در پایان تأکید کرد که دغدغه تپسی و اسنپ، رقابت با یکدیگر نیست؛ بلکه نگرانی اصلی کوچکشدن کل بازار است. با کشش قیمتی بالای سفرهای اینترنتی، هر یک درصد افزایش قیمت میتواند یک درصد از تقاضا را کم کند. این یعنی:
بازار کوچکتر میشود، صنعت کوچکتر میشود و اثر آن سراسر اقتصاد دیجیتال را تحت تأثیر قرار میدهد.
همچنین بخوانید:
