تجارت سریع (Q-Commerce)، بخشی از تجارت الکترونیک است که روی موضوع تحویل سریع کالاها تاکید دارد. این مدل کسبوکار، وعده تحویل کالا در چند ساعت یا چند دقیقه را به مشتریان می‌دهد و با ترکیب مزایای تجارت الکترونیک سنتی با نوآوری‌های مربوط به تحویل در آخرین مرحله، بهبود تجربه خرید مصرف‌کنندگان را به همراه دارد.
بسیاری از کسب‌وکارهای فعال در حوزه تجارت سریع، برای افزایش رضایت مشتریان و جذب مخاطبان جدید تلاش می‌کنند تا ارسال کالاها را در کمتر از یک ساعت انجام دهند. در این مدل کسبوکاری، سرعت تحویل در خرده‌فروشی آنلاین به‌ویژه در محصولاتی مثل موادغذایی و لوازم آرایشی و بهداشتی اهمیت زیادی پیدا می‌کند. به همین دلیل است که بسیاری از کسب‌وکارهای تجارت سریع در سراسر دنیا، انبارهای پراکنده‌ای را در شهرهای بزرگ راه‌اندازی می‌کنند تا بتوانند در سریع‌ترین زمان، محصولات را به مشتریان ارائه دهند.
پس از همه‌گیری کرونا و تغییر سبک زندگی و رفتار مصرف‌کنندگان، تجارت سریع نیز رشد چشمگیری داشت. این مدل کسبوکاری، فرصتی را برای رونق کسب‌وکارهای محلی و افزایش رضایتمندی مشتریان به‌وجود آورد.
با این حال، پژوهش شرکت Singh & Agarwal در سال ۲۰۲۵ از جایگزینی کسب‌وکارهای تجارت سریع با فروشگاه‌های سنتی در آینده نزدیک خبر می‌دهد. این پژوهش پیش‌بینی کرده که به‌تدریج خرید سنتی کالاهای تندمصرف تبدیل به خاطره می‌شود و اکثر مردم دنیا ترجیح می‌دهند از طریق پلتفرم‌ها مایحتاج خود را خریداری کنند.
البته داده‌های یک نظرسنجی در هند نشان می‌دهد که هنوز هم فروشگاه‌های محلی جایگاه خود را میان مصرف‌کنندگان حفظ کرده‌اند چون تعاملات انسانی را تقویت می‌کنند.
از شرکت‌های فعال در حوزه تجارت سریع ایرانی می‌توان به اسنپ مارکت و اُکالا اشاره کرد.
تجارت سریع چه ویژگی‌هایی دارد؟
سرعت و انعطاف در تحویل، سادگی ثبت سفارش، تحویل بدون محدودیت زمانی و امکان ردیابی مرسوله ارسالی، اهمیت زیادی در تجارت سریع دارد. در واقع می‌توان گفت که مهم‌ترین ویژگی‌های تجارت سریع را تشکیل می‌دهند.
- سرعت تحویل: تمرکز اصلی تجارت سریع روی سرعت بالای تحویل کالاها است. براساس مدل کسبوکار تجارت سریع، کسب‌وکارهایی که بتوانند در کمتر از یک ساعت سفارش‌ها را به دست مشتریانشان برسانند، موفقیت بیشتری نسبت به رقبایشان دارند.
- سادگی فرایندهای ثبت سفارش: امکان سفارش‌دهی در هر زمان و مکانی، بدون نیاز به مراجعه حضوری به فروشگاه‌ها، یکی از ویژگی‌های مهم تجارت سریع است. پلتفرم‌های تجارت سریع با ایجاد محصولاتی کاربرپسند که رابط کاربری ساده‌ای دارند، امکان ثبت سفارش را برای همه کاربران در هر سنی فراهم می‌کنند.
- تحویل بدون محدودیت زمانی: امکان تحویل سفارش‌ها در هر ساعتی از روز و بدون محدودیت زمانی از ویژگی‌های تجارت سریع است البته این به معنای آن نیست که همه‌ی پلتفرم‌ها، به‌صورت شبانه‌روزی مشغول به فعالیت هستند. تنها موضوعی که در تمامی پلتفرم‌های تجارت سریع مشترک است، امکان سفارش‌گیری در تمام ساعات شبانه‌روز است.
- قابلیت پیگیری سفارش: در تجارت سریع، امکان ردیابی سفارش‌ها به‌صورت لحظه‌ای برای مشتریان فراهم است. این مسئله به مشتریان کمک می‌کند تا زمان‌بندی مناسبی برای دریافت کالاهایشان داشته باشند. از طرفی، نرخ معطلی پیک‌ها را کاهش می‌دهد و به بهبود تجربه خرید کاربران کمک می‌کند.
مزایای Q-Commerce
- بهبود تجربه مشتری: سرعت و کارایی در تحویل کالاها باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه مشتریان می‌شود و تجربه خرید را بهبود می‌بخشد.
- مزیت رقابتی: ارائه تحویل سریع و کارآمد، شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا در بازار رقابتی به‌عنوان برندی منحصربه‌فرد شناخته شوند.
- فرصت‌های شغلی: تجارت سریع، فرصت‌های شغلی جدیدی را در زمینه تحویل کالا ایجاد کرده است که می‌تواند به کاهش بیکاری کمک کند.
چالش‌های تجارت سریع
- هزینه‌های بالای لجستیک: تحویل سریع نیازمند زیرساخت‌های لجستیکی پیشرفته است که ممکن است هزینه‌های بالایی را به همراه داشته باشد.
- محدودیت در تنوع محصولات: به دلیل تمرکز بر تحویل سریع، ممکن است تنوع محصولات موجود برای سفارش محدود باشد
- جنگ قیمت‌ها و تخفیف‌های سنگین: پلتفرم‌های تجارت سریع که اغلب از سرمایه‌گذاری‌های کلان بهره‌مندند، کالاها را با تخفیف‌های بالا و گاهی حتی پایین‌تر از قیمت تمام‌شده‌شان عرضه می‌کنند. در مقابل، فروشندگان سنتی که منابع محدودی دارند، در رقابت قیمتی کم می‌آورند و حاشیه سودشان به‌شدت کاهش می‌یابد.
- دگرگونی زنجیره تأمین: شرکت‌های بزرگ تامین‌کننده کالاهای مصرفی، ترجیح می‌دهند محصولات خود را مستقیماً در اختیار پلتفرم‌های تجارت سریع بگذارند و از مسیر توزیع‌کنندگان سنتی عبور نکنند. این تغییر در زنجیره تأمین، فروشندگان خرد حوزه پخش را در حاشیه قرار می‌دهد. البته این موضوع به‌دلیل کاهش قیمت تمام‌شده، به نفع مصرف‌کنندگان تمام می‌شود.
به‌طور کلی، تجارت سریع با تمرکز روی سرعت، راحتی و کارایی، نسل جدیدی از کسب‌وکارهای تجارت الکترونیک را ایجاد کرده است؛ نسلی که به نیازهای مشتریان پاسخ می‌دهد و همگام با زمانه‌ای که در آن سرعت حرف اول را می‌زند حرکت می‌کند.
