سال ۲۰۲۵ به ماه‌های پایانی‌اش نزدیک شده و فرصتی را برای مرور آنچه در این سال رخ داده فراهم کرده است. یکی از موضوعاتی که در سال جاری میلادی توجه همه را به خود جلب کرده است، جنگ بر سر قیمت تحویل مرسولات تجارت فوری است. مسئله‌ای که در بازار تجارت آنلاین چین آشوب به پا کرد؛ آشوبی که همچنان ادامه دارد و با نزدیک‌شدن به جمعه سیاه یا همان بلک‌فرایدی معروف شدت می‌یابد.
تابستان ۲۰۲۵، در میان موج اخبار سیاسی و اجتماعی که مردم جهان را نگران کرده بود، وضعیت بازارها نیز تحول و دگرگونی را نشان می‌داد. آمازون برای دهمین سال متوالی، چهار روز پرتخفیف را پشت‌سر گذاشت و رقیب سرسختش والمارت نیز به کاربرانش شش روز تخفیف‌های ویژه داد. سهام علی‌بابا و شرکت‌های بزرگ خرده‌فروشی در چین کاهش یافت و تقاضا در بازار غذای آنلاین افزایشی شد.
از پرایم‌دی آمازون تا جنگ بر سر قیمت تحویل غذا در بازار چین
فعالان صنعت خرده‌فروشی آمریکا، هر ساله کمپین‌هایی را برای جذب مخاطبان بیشتر برگزار می‌کنند. این کمپین‌های تخفیفی معمولاً پس از تخفیف‌های آمازون به‌عنوان یکی از بزرگترین فروشگاه‌های خرده‌فروشی دنیا صورت می‌گیرد. آمازون هرساله رویدادهای تخفیفی را با هدف افزایش فروش، بهبود رضایت مشتریانشان و صد البته انبارگردانی برگزار می‌کند. یکی از این رویدادها پرایم‌دی (Prime Day) است که از هشتم تا یازدهم ماه جولای برگزار می‌شود و دیگری، بزرگترین حراجی آمازون پیش از بلک‌فرایدی در روزهای هفتم و هشتم اکتبر است.
این فروشگاه آنلاین خرده‌فروشی، تنها شرکتی در دنیا نیست که با ارائه تخفیف‌های خاص توجه مخاطبانش را جلب می‌کند. بسیاری از فعالان این حوزه در سراسر جهان، اقدام به برگزاری رویدادهای مشابه می‌کنند، به‌طور مثال در ایران دیجی‌کالا با تخفیف‌های شگفت‌انگیز یا فروش ویژه، کاربرانش را به خرید بیشتر ترغیب می‌کند یا اسنپ‌مارکت، تخفیف‌های نارنجی و حراج اول ماه در بخش خرید از هایپراستار اعمال می‌کند. موضوعی که در اینجا مطرح است، جنگ قیمت و رقابتی است که فروشگاه‌های چینی در ماه‌های اخیر با آن مواجه هستند.
بازار تجارت الکترونیک، تجارت اجتماعی و به‌طور خاص تجارت فوری در چین داغ‌تر از هر جای دیگری است. به‌قدری این موضوع برای کسب‌وکارهای چینی اهمیت دارد که در تابستان امسال، خوراکی‌های ارزان‌قیمت بار دیگر رونق گرفتند و به‌دلیل کاهش هزینه تحویل، باعث ضرر کسب‌وکارهای آنلاین چین مانند علی‌بابا، میتوآن و جی‌دی شدند. آنچه در بازار رقابتی تجارت سریع چین به‌عنوان «جنگ غذای بیرون‌بر» نام گرفت، سهام سه رقیب بزرگ در این صنعت را کاهش داد.
سهام علی‌بابا در تابستان امسال و در بحبوحه جنگ قیمتی ۶.۵٪ کاهش یافته. سهام میتوآن، بزرگترین پلتفرم تحویل چین، ۵.۶٪ افت کرد و به پایین‌ترین سطح خود در یک سال اخیر رسید و سهام JD نیز ۳.۵٪ کاهش داشت. کاهش سهام این شرکت‌ها در هنگ‌کنگ، زنگ خطری بود برای کسب‌وکارهای کوچک‌تر فعال در حوزه تجارت آنلاین. زیرا علی‌بابا، میتوآن و جی‌دی، سه شرکت برتر از نظر شاخص Hang Seng TECH هنگ‌کنگ هستند که در آن ۳۰ شرکت بزرگ فناوری فهرست‌شده است.
جنگ قیمتی؛ دو روی سکه در تجارت سریع
جنگ بر سر قیمت‌ها در بازار تحویل فست‌فود چین اگرچه به نفع مصرف‌کنندگان بود اما دردسری برای کسب‌وکارهای این حوزه ایجاد کرده است تا حدی که کسب‌وکارهای بزرگ و متوسط برای جا نماندن از بازار رقابتی اقدام به کاهش هزینه ارسال مرسولات کرده‌اند و کسب‌وکارهای کوچک نیز برای زنده‌ماندن در این بازار به دنبال همکاری با سایر پلتفرم‌ها و جذب اسپانسر افتاده‌اند.
پلتفرم تائوبائو (Taobao Flash Buy) که یکی از کسب‌وکارهای زیرمجموعه علی‌باباست از سرمایه‌گذاری ۷ میلیارد دلاری برای تخفیف روی محصولات در یک سال آینده خبر داده است. این پلتفرم در ماه‌های اخیر میلیون‌ها سفارش را به دست مشتریانش رسانده است.
میتوآن نیز برای جا نماندن از رقابت در بازاری که وعده‌ی تحویل غذا در ۳۰ دقیقه را به مصرف‌کنندگان می‌دهد، کوپن‌های تخفیف بیشتری را بین کاربرانش توزیع کرده است؛ حتی در مواردی نوشیدنی‌ها را به‌صورت رایگان برای کاربرانش ارسال می‌کرد. آمارها نشان می‌دهد که میتوآن ۷۰٪ سهم بازار خرید آنلاین غذا در چین را در اختیار داشته است. این شرکت با ورود JD به این بازار احساس خطر کرد.
گفته می‌شود ارزش بازار تحویل غذا در چین تا سال ۲۰۳۰ به ۲.۴ تریلیون یوان می‌رسد و همین مسئله باعث افزایش رقابت در این بازار شده است. جی‌دی با وعده‌هایی مثل بیمه اجتماعی، بیمه بیکاری و بازنشستگی، تعداد رانندگانش را افزایش داد. لیو چیانگ‌دونگ (Liu Qiangdong)، بنیان‌گذار و رئیس هیئت‌مدیره جی‌دی، بهار امسال برای آشنایی با نحوه خدمات تحویل آنلاین غذا، در نقش یک پیک تحویل ظاهر شد. تصویر این کارآفرین خیلی زود در شبکه‌های اجتماعی چین منتشر و بازنشر شد.
رقابت در بازار تحویل غذا به‌قدری جنجالی شد که نهادهای نظارتی چین به آن‌ها هشدار دادند دست از این رقابت بردارند. هرچند، این هشدارها مانع از ادامه جنگ قیمتی در بازار تحویل غذا نشد و جی‌دی، ۱۰ میلیارد یوان دیگر برای حمایت از برندهای شاخص خود و افزایش مشتریان آن‌ها اختصاص داد.
تحلیلگران بر این باورند که شرکت‌های تجارت سریع چین برای افزایش ترافیک مصرف‌کنندگانشان در حال سوزاندن پول‌هایشان هستند. گلدمن ساکس، این رقابت در بازار تحویل غذا را مخرب دانست و پیش‌بینی کرد که علی‌بابا ۴۱ میلیارد یوان و جی‌دی حدود ۲۶ میلیارد یوان در یک سال آینده ضرر خواهند کرد. این جنگ قیمتی با رقابت سه بازیگر اصلی صنعت تاکسی آنلاین چین در سال ۲۰۱۵ مقایسه می‌شود. رقابتی که همه‌ی بازیگران کوچک‌تر را از بازار خارج کرد و سپس، با ادغام دو بازیگر اصلی یعنی Didi و Kuaidi و سپس خرید اوبر چین توسط دی‌دی به پایان رسید.
سناریوهای محتمل جنگ قیمتی در بازار تحویل غذای چین از نگاه گلدمن‌ساکس
گلدمن ساکس درباره رقابتی که با عنوان «جنگ غذای بیرون‌بر» شناخته می‌شود، سه سناریو را مطرح کرده است. در ساده‌ترین حالت ممکن، میتوآن به‌دلیل وفاداری مشتریان، مزایای شبکه توزیع و پوشش بهتر در شهرهای کوچک رهبر بازار باقی می‌ماند.
دومین سناریو از افزایش سهم بازار علی‌بابا به‌واسطه شرکت تازه‌تاسیسش و با تکیه بر سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیارد یوانی روی این شرکت و قدرت سایر پلتفرم‌های تجارت الکترونیکش سخن می‌گوید و نشان می‌دهد که بازیگران اصلی بازار تحویل غذا در چین، علی‌بابا و میتوآن هستند. در آخرین سناریو، میتوآن در جایگاه بازیگر اصلی باقی می‌ماند و تائوبائوی علی‌بابا و جی‌دی هم به کار خود ادامه خواهند داد چون هر کدام مزایای رقابتی خاص خودشان را دارند.
جنگ قیمتی همچنان ادامه دارد
براساس گزارشی که رویترز در ماه‌های اخیر منتشر کرده است، نبرد برای گرفتن بالاترین سهم بازار در خرده‌فروشی آنی (Instant Retail) در چین به مرحله‌ای رسیده که تحلیلگران آن را یک بازی خطرناک پرریسک توصیف می‌کنند. این استراتژی تهاجمی که علی‌بابا (Alibaba)، میتوآن (Meituan) و جی‌دی (JD) پیش گرفته‌اند، اگرچه به نفع مصرف‌کنندگان است، اما به‌شدت روی سودآوری کوتاه‌مدت و میان‌مدت این شرکت‌ها تاثیر گذاشته و حتی به تشدید فشارهای تورمی منفی دومین اقتصاد بزرگ جهان دامن زده است.
فعالان حوزه تجارت آنلاین خوب می‌دانند که جنگ قیمت‌ها یک استراتژی پرهزینه است که منجر به سوختن نقدینگی و فشرده‌سازی حاشیه سود شرکت‌ها می‌شود اما همچنان شرکت‌های بزرگ و حتی شرکت‌های کوچک و متوسط، روی آن پافشاری می‌کنند. تحلیلگران شرکت نومورا که یک هلدینگ خدمات مالی ژاپنی است، مجموع سوخت نقدینگی در صنعت تجارت آنی چین را تنها در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۵ بیش از ۴ میلیارد دلار تخمین زده‌اند. تحلیلگران استاندارد اند پورز گلوبال (S&P Global) نیز از هزینه ۱۶۰ میلیارد یوانی (۲۲.۳۷ میلیارد دلار) علی‌بابا، میتوآن و جی‌دی برای حفظ سهم بازار یا رشد آن در بخش تحویل غذا و خرده‌فروشی آنی در یک سال آتی خبر داده‌اند. این رقابت آن‌قدر شدید است که در نیمه دوم سال ۲۰۲۵، نقل تمام محافل اقتصادی شده است. سندی شو (Sandy Xu)، مدیرعامل جی‌دی دات کام، این رقابت را «بیش از حد و غیرقابل تحمل» خوانده و از ضررهایی که برای این شرکت داشته گفته است.
هرچند این شرکت‌ها در شش ماه اخیر بیشتر از آن‌که سود کنند در ضرر بوده‌اند اما برخی از آن‌ها باور دارند که این درد کوتاه‌مدت، به منفعت بلندمدت می‌انجامد. جیانگ فن (Jiang Fan)، مدیر ارشد کسب‌وکارهای تجارت الکترونیک علی‌بابا پیش‌بینی کرده که بخش خرده‌فروشی آنی در سه سال آینده می‌تواند یک تریلیون یوان به حجم ناخالص کالاهای سالانه (Gross Merchandise Volume – GMV) این شرکت بیفزاید. آمارها نشان می‌دهد که تعداد مشتریان فعال پلتفرم‌های جی‌دی دات‌کام و تائوبائوی علی‌بابا در ماه‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته است. دولت چین با هدف نظارت روی بازار و تثبیت قیمت‌ها، اقداماتی را انجام می‌دهد.
منابع:
https://www.citynewsservice.cn/articles/china-biz-buzz/industry/price-war-in-chinas-fast-food-delivery-market-a-boon-for-consumers-a-bane-for-corporate-bottom-lines-zmppepom
https://www.reuters.com/business/retail-consumer/chinas-e-commerce-companies-are-getting-singed-by-price-war-2025-09-08/
https://www.techinasia.com/news/alibaba-loses-100b-as-china-delivery-price-war-escalates
https://www.foxbusiness.com/retail/amazon-prime-day-kicks-off-massive-summer-discount-season-how-walmart-target-competing
