محمد خلج در نشست خبری «بیمه اجباری، چالشی بزرگ در مسیر اقتصاد دیجیتال» در همان آغاز صحبتهایش آب پاکی را بر سر شایعات اخیر ریخت و موضع خود را تصریح کرد. شایعاتی که میگفتند تاکسیهای اینترنتی در برابر بیمهشدن رانندگان مقاومت میکنند. او تأکید کرد که اسنپ صددرصد موافق بیمهشدن رانندگان است و طی سالهای اخیر نیز بهصورت رسمی پیشنهاد دادهاند که مدلهای داوطلبانه و متناسب با واقعیت کاری رانندگان طراحی شود. به گفته او، برخلاف برخی ادعاها، سکوها هیچگاه مخالف اصل بیمه نبودهاند؛ اختلاف اصلی درباره روش اجرا است. در ادامه خلاصه آنچه از زاویه دید محمد خلج و گروه اسنپ در این نشست خبری مطرح شد را بررسی میکنیم.
نقاط توافق با سازمان تأمین اجتماعی
خلج سه محور را بهعنوان نقاط مشترک میان پلتفرمها و تأمین اجتماعی مطرح کرد:
- تأیید استقلال شغلی رانندگان و اینکه رابطه کارگر–کارفرمایی میان راننده و پلتفرم وجود ندارد.
- ضرورت ارائه پوشش بیمهای به رانندگان توسط تأمین اجتماعی.
- اهمیت شفافیت در فرایندهای مالی و اجرایی طرحها؛ موضوعی که با ذات فعالیت سکوها نیز همسو است.
نقطه اختلاف اصلی اسنپ با این طرح
خلج میگوید بند چ ماده ۲۸ برنامه هفتم، به رانندگان «اجازه» بیمهشدن میدهد، اما در طرح پیشنهادی این «اجازه» به اجبار تبدیل شده است. همین تغییر، بهگفته او، «سنگبنای اختلاف» است و باعث ایجاد ایرادات متعدد در سازوکارهای بعدی شده است.
ایرادات فنی و اجرایی طرح بیمه رانندگان تاکسی اینترنتی
اوهمچنین به چند ابهام وچالش مهم اشاره کرد:
- نحوه محاسبه حق بیمهها: که بین چند درصد مختلف (دو تا شش درصد از هر سفر، و ۱۳.۵ درصد سهم راننده) نوسان دارد
- مشمولشدن همه رانندگان: حتی کسانی که الان بیمه دارند، بازنشستهاند یا در صندوقهای دیگر عضو هستند
- افزایش اجباری قیمت سفر: بهدلیل کسر حق بیمه از هر سفر
مدیرعامل اسنپ در پاسخ به خبرنگاران تأکید میکند که طبق این مدل، تمام سفرها مشمول کسر حق بیمه میشوند؛ بنابراین تمام رانندگان (صرفنظر از وضعیت بیمهایشان) تحت تأثیر قرار میگیرند.
پیامدهای طرح برای گروههای مختلف رانندگان
او چهار گروه از رانندگان را نام برد و پیامدهای احتمالی را توضیح داد:
- بازنشستگان
طبق قوانین فعلی، داشتن بیمه جدید میتواند به قطع مستمری منجر شود. اجرای اجباری طرح میتواند برای این گروه خسارتبار باشد.( تحریریه نقل حمل: هرچند تامین اجتماعی به صورت شفاهی گفته است بازنشستگان تحت تاثیر این طرح قرار نمیگیرند اما همین اظهارنظر متضاد قانون است و نهتنها هیچ ضمانت اجرایی ندارد بلکه برنقصان و عدم دید همه جانبه و کارشناسیشده در طراحی و تدوین این طرح اشاره دارد.) - شاغلان با بیمه فعال (تأمین اجتماعی یا سایر صندوقها)
این افراد باید بهعنوان «کارگاه دوم» حق بیمه بپردازند و این موضوع باعث کاهش درآمد واقعی آنها میشود. - بیمهشدگان سایر صندوقها یا بازنشستگان آن صندوقها
این گروه نیز مشابه گروه قبلی با هزینههای اضافی و تداخل بیمهای مواجه میشوند. - رانندگان فاقد بیمه
خلج این گروه را جامعه هدف اصلی و قابلحمایت میداند؛ اما حتی برای آنها نیز مدل فعلی باعث افزایش هزینهها و کاهش جذابیت کار خواهد شد.
پیامدهای اقتصادی و اجتماعی طرح بیمه اجباری رانندگان اسنپ و تپسی
او یک زنجیره پیامد را شرح میدهد:
- افزایش هزینهها برای رانندگان
- احتمال حذف حساب کاربری و کاهش عرضه راننده
- افزایش قیمت سفرها
- کاهش رضایت مسافران
- افزایش فشار بر پلتفرمها و حتی خود تأمین اجتماعی
- جرمانگاری گسترده فعالیت رانندگان
- اخلال در زندگی روزانه مردم، معیشت رانندگان و توسعه اقتصاد دیجیتال
به گفته او، تماسهای متعدد رانندگان با مراکز پشتیبانی سکوها نشان میدهد که نگرانیها جدی است؛ بسیاری از رانندگان بیم دارند که اگر توان پرداخت نداشته باشند، دچار جریمه یا محدودیت شوند.
