رویای عربستان برای ۲۰۳۰ در حوزه هوش مصنوعی
هوش مصنوعی تأثیری متحولانه بر اقتصاد منطقه منا (MENA) خواهد داشت، به گونه‌ای که عربستان سعودی تا سال ۲۰۳۰، با سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیارد دلاری در حوزه هوش مصنوعی، به دنبال رهبری هوش مصنوعی در منطقه است و همینطور امارات تا سال ۲۰۳۰ با سرمایه گذاری در حوزه هوش مصنوعی، ۱۴ درصد از تولید ناخالص خود که معادل تقریباً ۱۰۰ میلیارد دلار است، را به این حوزه اختصاص خواهد داد.
احسان جهانی، مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار ونچران درباره سرمایهگذاریهای بین‌المللی در پلتفرم‌های لجستیکی که برپایه هوش مصنوعی هستند، تحقیقاتی را انجام داده است. جهانی که عضو هیئت‌مدیره انجمن تجارت الکترونیک تهران است و تجربه راه‌اندازی و سرمایه‌گذاری در چندین کسب‌وکار را دارد، در رویداد نئوپست که با محوریت «هوش مصنوعی در کسب‌وکارهای لجستیکی» برگزار شده بود، بخش‌هایی از تحقیقاتش درباره سرمایه‌گذاری در صنعت لجستیک و وضعیت استارتاپهای هوش مصنوعی این صنعت را ارائه کرد. در ادامه، به بررسی این پژوهش می‌پردازیم.
رشد بازار هوش مصنوعی در صنعت لجستیک
براساس پژوهشی که مدیرعامل ونچران انجام داده است، بازار لجستیک جهان در سال ۲۰۲۳، نزدیک به ۹ تریلیون دلار بوده است. بازار هوش مصنوعی در لجستیک نیز ۱۲.۲۴ میلیارد دلار است که حدود ۰.۱۳ درصد از کل بازار لجستیک را به خود اختصاص می‌دهد.
پیش‌بینی شده که تا ۱۰ سال آینده، بازار لجستیک با رشد ۹.۳۵ درصدی در سال، ۲۱.۹۱ تریلیون دلاری شود. این در حالی است که پیش‌بینی‌ها از رشد سالانه ۴۶.۷۲ درصدی در بازار هوش مصنوعی در لجستیک حکایت می‌کنند. پیش‌بینی شده که سال ۲۰۳۳، بازار جهانی هوش مصنوعی در لجستیک ۵۶۵.۸۲ میلیارد دلاری شود که ۲.۵۸ درصد از کل بازار لجستیک را به خود اختصاص می‌دهد.
با نگاه به دادههای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA)، متوجه رشد بازار لجستیک و توسعه روز افزون هوش مصنوعی در این منطقه می‌شویم. دادهها نشان می‌دهند که بازار لجستیک در خاورمیانه و شمال آفریقا، ۹۶۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ است که از این میان، ۴۸۰ میلیون دلار به کسب‌وکارهای لجستیکی مبتنی بر هوش مصنوعی اختصاص دارد.
پیش‌بینی شده که با رشد سالانه ۵.۴ درصد، بازار لجستیک در خاورمیانه تا ده سال آینده به ۱.۶۴ تریلیون دلار برسد و بازار هوش مصنوعی در لجستیک با رشد ترکیبی سالانه ۳۳ درصد به بیش از ۲۱ میلیارد دلار شود.
چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در منطقه منا (MENA)
طبق دادههای سایت Rasmal، تنها در سپتامبر ۲۰۲۴، شصت استارتاپ در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا توانسته‌اند ۳۲۸.۳ میلیون دلار از ۳۶ سرمایه‌گذار جذب کنند. عربستان سعودی بیشترین سرمایه‌گذاری را در منطقه داشته و پس از آن، امارات متحده عربی و مصر قرار دارند. عربستان تا شهریور سال جاری، ۱۶۵.۳۴ میلیون دلار روی استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری داشته است. هرچند امارات متحده عربی رقم سرمایه‌گذاری کمتری نسبت به عربستان دارد اما تعداد استارتاپ‌هایی که روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده بیشتر است. این کشور به جای سرمایه‌گذاری روی ۱۵ استارتاپ مانند عربستان، روی ۲۶ استارتاپ سرمایه‌گذاری کرده است.
دادهها نشان می‌دهند که بیشترین سرمایهگذاریهای انجام‌شده در منطقه منا تا سپتامبر ۲۰۲۴، مربوط به فناوری‌های مالی (فین‌تک) و فناوری‌های لجستیکی بوده است.
کشورهای منطقه منا در نمایشگاه جیتکس ۲۰۲۴، بیش از پیش نشان دادند که به دنبال توسعه هوش مصنوعی هستند و تلاششان این است که از هوش مصنوعی در تمام ابعاد زندگی و به‌طور خاص در حوزه فین‌تک استفاده کنند. در این نمایشگاه، توجه کشورهای عربی به فین‌تک بیشتر از همیشه مشهود بود. به غیر از فناوری‌های مالی که سهم زیادی از سرمایهگذاریهای خاورمیانه و شمال آفریقا را به خود اختصاص داده است، امسال لجستیک نیز توجه فعالان حوزه سرمایه‌گذاری را به خود جلب کرده است.
یکی از بزرگترین سرمایه‌گذاری‌هایی که امسال در زمینه لجستیک در منطقه منا انجام شده است، سرمایه‌گذاری ۸۲.۸۸ میلیون دلاری در شرکت شیفت بوده است.
شرکت SHIFT، یکی از شرکتهای پیشرو در ارائه راه‌حل‌های هوشمند حملونقل و لجستیک است. این شرکت با ارائه خدمات حملونقل مبتنی بر فناوری، در حال تغییر چشم‌انداز لجستیک در عربستان سعودی و در منطقه است. این شرکت، مجموعه کاملی از خدمات لجستیکی مانند اشتراک خودرو، خدمات راننده، اجاره خودرو، تحویل خودرو در محل، حملونقل بار و همچنین خدمات لیزینگ خودرو را ارائه می‌کند.
رقابت عربستان سعودی و امارات متحده عربی در سرمایه‌گذاری حوزه لجستیک
عربستان سعودی قصد دارد تا سال ۲۰۳۰، بیش از ۲۶۷ میلیارد دلار در حوزه لجستیک سرمایه‌گذاری کند. برنامههای توسعه‌ای عربستان نشان می‌دهد که این کشور می‌‌خواهد تا سال ۲۰۳۰، به یکی از کشورهای مدرن در زمینه لجستیک تبدیل شود. در واقع، عربستان به دنبال ایجاد یک شبکه یکپارچه و مدرن در سیستم‌های حملونقل خود است. این کشور برای تحقق اهدافش در راستای Vision 2030 در زمینه لجستیک هوشمند تاکنون ۵۳ میلیارد دلار روی این بخش سرمایه‌گذاری کرده است.
عربستان اعلام کرده که تا سال ۲۰۳۰، در بخش‌های متنوع صنعت لجستیک سرمایه‌گذاری می‌کند. توسعه زیرساخت‌ها بیشترین سهم از سرمایه‌گذاری عربستان در حوزه لجستیک را به خود اختصاص می‌دهد. ۴۰ درصد از سرمایه‌گذاری عربستان در حوزه لجستیک به این بخش مربوط می‌شود. ۳۰ درصد از سرمایه‌گذاری‌هایی که قرار است عربستان تا سال ۲۰۳۰ در حوزه لجستیک انجام دهد، در بخش شبکه‌های حملونقل است. پس از آن، به ترتیب روی یکپارچه‌سازی فناوری، تجارت الکترونیک و توسعه فضای کاری در صنعت لجستیک متمرکز هستند که بخش قابل توجه آن به حوزه تخصصی هوش مصنوعی ربط دارد.
امارات متحده عربی نیز برنامههای توسعه‌ای متنوعی را برای رشد اقتصادی به‌ویژه در حوزه لجستیک پیاده‌سازی کرده است. در برنامههای استراتژیک دولت امارات مانند چشم‌انداز ۲۰۲۱ یا برنامه ۲۰۷۱ که برنامه‌ریزی بلندمدت این کشور برای توسعه پایدار، رشد اقتصادی و رفاه نسل‌های آینده است، لجستیک به‌عنوان محرکی برای رشد اقتصادی در نظر گرفته شده است. امارات قصد دارد در صدمین سالگرد تاسیس این کشور، با استفاده از زیرساخت‌‌هایی که ایجاد کرده، برنامههای توسعه‌ای جدیدی را ارائه کند و لجستیک، یکی از موضوعات زیرساختی است که امارات به آن توجه می‌کند.
تحول هوش مصنوعی در صنعت لجستیک
هوش مصنوعی در صنعت لجستیک، تحولات چشمگیری داشته و توانسته به دستیاری مفید برای بخش‌های کلیدی صنعت لجستیک تبدیل شود. هوش مصنوعی، کاربردهای فراوانی در صنعت لجستیک دارد و می‌تواند در بخش‌های مختلف زنجیره تامین به فعالان این صنعت کمک کند.
کاربردهای هوش مصنوعی در صنعت لجستیک
برخی از کاربردهای هوش مصنوعی در لجستیک، پیش‌بینی تقاضا، افزایش کارایی عملیاتی، برنامه‌ریزی و بهینه‌سازی مسیرهای پویا، پیش‌بینی زمان نگهداری محصول و تحلیل آن، اتوماسیون انبارداری، مدیریت خودکار موجودی، پایش و ردیابی لحظه‌ای و تشخیص تقلب و امنیت است.
افزایش کارایی عملیاتی در کسب‌وکارهای لجستیکی با هوش مصنوعی
کسب‌وکارهای لجستیکی در سال‌های اخیر از هوش مصنوعی برای افزایش کارایی‌شان استفاده می‌کنند. اساساً در هوش مصنوعی با تحولی روبرو هستیم. سیر تکامل هوش مصنوعی که در صنعت لجستیک نقش چشمگیری را ایفا می‌کند را میتوان به این صورت بیان کرد:
– سیستم‌های مجهز به هوش مصنوعی (AI Enabled)
– سیستم‌های قدرت گرفته از هوش مصنوعی (AI Powered)
– سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی (AI Based)
– سیستم‌های دارای هوش مصنوعی تعبیه شده (AI Embedded)
به‌طور مثال، شرکت فدکس (FedEx)، برای بهینه‌سازی عملکردهای این شرکت در بخش تحویل بسته‌ها، از یک پلتفرم تحلیلی مبتنی بر هوش مصنوعی استفاده می‌کند. پلتفرمی که ناکارآمدی‌ها را در قسمت توزیع بسته‌ها شناسایی می‌کند.
شرکت Maersk نیز از هوش مصنوعی مبتنی بر داده برای تحلیل دادههای عملیاتی‌اش استفاده می‌کند. شناسایی گلوگاه‌های موجود در فرایندهای حملونقل که افزایش ظرفیت و کاهش تاخیرها را به دنبال دارد، از مزایای استفاده از هوش مصنوعی در شرکت Maersk بوده است.
زیمنس (Siemens) برای بهینه‌سازی عملکرد سیستم‌های لجستیکی این شرکت، از هوش مصنوعی تعبیه‌شده استفاده می‌کند. با استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی، زیمنس توانسته عملکرد تجهیزاتش را بهینه‌سازی کند.
مدیریت خودکار موجودی با هوش مصنوعی
برخی از شرکتهای لجستیکی، برای مدیریت خودکار موجودی‌شان از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند. شرکت Costco، از هوش مصنوعی تقویت‌شده برای پیش‌بینی نیاز مشتریان و تغییرات فصلی فروش استفاده می‌کند.
هوش مصنوعی داده‌محور در شرکت Zalando برای ایجاد لیست خودکار موجودی‌های انبار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شرکت، با استفاده از هوش مصنوعی، می‌تواند دادههای فروش لحظه‌ای خود از کانال‌های مختلف را دریافت کند.
پپسی (PepsiCo)، یکی دیگر از شرکت‌هایی است که از هوش مصنوعی برای مدیریت موجودی‌هایش استفاده می‌کند. قفسه‌های هوشمند پپسی، به حسگرهایی مجهز است که به‌صورت خودکار، موجودی‌شان را پایش می‌کند. با استفاده از هوش مصنوعی تعبیه‌شده، پپسی بدون نظارت انسانی، کاهش موجودی قفسه‌های هوشمندش را شناسایی و سفارشات جدیدی را ثبت می‌کند. شرکت تارگت (Target) نیز از هوش مصنوعی فعال شده برای اطلاع مدیران از کاهش موجودی، استفاده می‌کند.
ونچران چطور به رشد اکوسیستم هوش مصنوعی در لجستیک کمک می‌کند؟
با توجه به موقعیت ویژه دبی در منطقه و تسهیل ورود شرکتهای تخصصی تکنولوژی در حوزه هوش مصنوعی، دبی می‌تواند به‌عنوان سکوی پرتاب شرکتهای لجستیکی مبتنی بر هوش مصنوعی عمل کند. ونچران به شرکتهای مختلف در حوزه تکنولوژی در سطوح مختلف کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتر و صرف هزینه و زمان کمتر در دبی استقرار پیدا کنند.
ونچران، در مسیر ساختن کسب‌وکار همراه کارآفرینان است و آمادگی لازم برای ورود به بازار را در آن‌ها ایجاد می‌کند. یکی از موضوعاتی که ونچران در ادامه رشد کسبوکارها به عنوان یک شریک استراتژیک پیش خواهد برد آمادگی آن‌ها برای جذب سرمایه لازم و مذاکرات سرمایه‌گذاری است.
مدیرعامل ونچران معتقد است که این مجموعه با جذب سرمایه‌گذار و شرکای استراتژیک در دبی، در میان مدت به رشد کسب‌وکارهایی که راه‌حل‌های متناسبی در زمینه هوش مصنوعی دارند کمک می‌کند. همچنین براساس اعلام مدیرعامل این مجموعه‌ها، سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی به رشد قابل توجه اکوسیستم لجستیک در داخل و خارج از کشور کمک شایانی خواهد کرد.
جهانی بر این باور است که میتوان شرایطی را فراهم کرد که شرکتهای کوچک و متوسط، رشدهای چند برابری در فضای بین‌الملل را تجربه کنند. به همین خاطر است که دبی، به‌عنوان یک سکوی پرتاب جدی برای کسبوکارها قلمداد می‌شود.
ونچران در حوزه هوش مصنوعی، همراه شرکتهای بزرگ نیز هست تا در لایه‌های مختلف بتوانند سریع‌تر وارد بازار شوند. شرکتهای بزرگ، با ایجاد شرکتهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر و سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌های کوچک‌تر مرتبط، بازار را به خوبی شناسایی کرده و می‌توانند دانش فنی خود را از طریق سرمایه گذاری‌هایی که انجام می‌دهند، به بازارهای جدید منتقل کنند. علاوه بر سرمایه‌گذاری روی استارتاپهای کوچک‌تر و یا نوپا، شروع همکاری‌های استراتژیک با کسب‌وکارهای متوسط در حوزه لجستیک و هوش مصنوعی، به ایجاد فضای بهتر جهت ورود به بازار و جذب سرمایه کمک خواهد کرد.
