توسعه تجارت الکترونیک در هر کشوری به عوامل متعددی وابسته است. کسب‌وکارهای فعال در این حوزه می‌توانند با اعتمادسازی، تسهیل در فرایندهای ارائه خدمات یا فروش کالا، بهینه‌سازی کانال‌های عرضه محصولات، ارائه راه‌حل‌های متناسب در دریافت هزینه کالا یا خدمات و تنوع در روش‌های ارسال کالا در این بازار رشد کنند اما میزان توسعه‌شان باز هم با عوامل دیگری گره خورده است.
نیم‌نگاهی به وضعیت تجارت الکترونیک ایران در سال ۱۴۰۳
مرکز توسعه تجارت الکترونیکی (تتا) به‌تازگی گزارشی را از وضعیت تجارت الکترونیک کشور در سال ۱۴۰۳ ارائه کرده که براساس آن، ضریب نفوذ اینترنت و تلفن همراه در کشور ۷۳ درصد رشد داشته است. با تغییر فرهنگ مصرفی مردم ایران پس از سال‌های همه‌گیری کرونا، طبق آماری که مرکز تتا از افزایش استفاده از موبایل و شبکه‌های اجتماعی اعلام کرده و داده‌هایی که شرکت‌های خرده‌فروشی کشور در گزارش‌های سالانه‌شان منتشر کرده‌اند، تمایل مردم برای خرید آنلاین افزایش چشمگیری داشته است.
تتا از رشد قابل توجه گواهی امضای الکترونیکی صادرشده در سال ۱۴۰۳ خبر داده است؛ در سال گذشته بیش از ۶/۷ میلیارد گواهی صادر شده است. این در حالی است که ارزش معاملات تجارت الکترونیک ایران نیز با رشدی نسبی به ۵۵۰۰ همت رسیده است.
در سال گذشته، ۴/۷ میلیارد معامله تجاری انجام شده است. این موضوع که ضریب نفوذ شبکه‌های اجتماعی به ۵۲/۲ درصد رسیده و ضریب نفوذ تلفن همراه هوشمند نیز ۷۴/۴ درصد شده، نشان‌گر فراهم‌بودن فضا برای کسب‌وکارهای آنلاین است. کسب‌وکارهایی که ممکن است مقیاس بزرگی نداشته باشند اما در توسعه تجارت الکترونیک، نقش موثری را ایفا می‌کنند.
لجستیک و نقش پر رنگ آن در خرده‌فروشی آنلاین
با رشد فروشگاه‌های آنلاین و افزایش تعداد کسب‌وکارهای فعال در شبکه‌های اجتماعی، چگونگی ارسال مرسولات به یک مزیت رقابتی تبدیل شده است. در حال حاضر، بازار تجارت سریع و تجارت اجتماعی در جهان داغ است. اینستاگرام، تیک‌تاک و بسیاری از شبکه‌های اجتماعی دیگر فقط در نقش توزیع‌کننده محتوا ظاهر نمی‌شوند و فرصتی برای تجارت به‌حساب می‌آیند. البته نباید از یاد ببریم که فعالیت در این شبکه‌های اجتماعی، به همان اندازه که جذاب به‌نظر می‌رسد، دشوار است زیرا به اعتمادسازی نیاز دارد.
پاسخگویی به‌موقع و درک نیازهای مشتریان، ارائه راه‌حل‌های متنوع پرداخت و از همه مهمتر، تنوع در روش‌های ارسال کالا، رازهای اعتمادسازی در کسب‌وکارهای کوچک و فروشگاه‌های آنلاین است. شاید به همین دلیل است که طبق گزارش مرکز تتا، ۴۱/۵ درصد از کسب‌وکارها، بیش از یک روش را برای ارسـال کالاهایشان در نظر گرفته‌اند. این اقدام نه‌تنها به فروشگاه‌های آنلاین کمک می‌کند تا از بحران‌های احتمالی جلوگیری کنند، بلکه می‌توان آن را نشانه‌ای از انعطاف‌پذیری کسب‌وکارها برای تسهیل فرایندهای تحویل مرسولات به مشتریانشان در نظر گرفت.
داده‌های تتا حاکی از این است که همه کسب‌وکارهای آنلاین از روش‌های متنوع ارسال استفاده نمی‌کنند. بیش از ۲۹ درصد سفارشات فروشگاه‌های اینترنتی از طریق شرکت ملی پسـت به دست خریداران می‌رسد. از آن‌جا که استفاده از شبکه پسـتی کشـور، ساده و مقرون‌به‌صرفه به‌نظر می‌رسد، بسیاری از کسب‌وکارهای اینترنتی ترجیح می‌دهند محصولاتشان را از این طریق برای مشتریانشان ارسال کنند. از سوی دیگر، پوشش سراسری شبکه پستی کشور و اعتمادی که مردم به آن دارند، کار را برای فروشگاه‌ها ساده‌تر کرده است.
ارائه خدماتی مثل POD و COD در شرکت ملی پست، یکی دیگر از دلایل انتخاب آن توسط فروشگاه‌های آنلاین است. با تمام این تفاسیر، اندازه کسب‌وکارها و منابعی که در اختیار آن‌هاست روی انتخاب شبکه توزیع و روش ارسال تاثیر می‌گذارد. به‌طور مثال، مرکز توسعه تجارت الکترونیکی کشور اعلام کرده که ۱۹/۲ درصد از کسب‌وکارها ترجیح داده‌اند شبکه توزیع اختصاصی خودشان را داشته باشند. تسلط روی نحوه ارسال کالاها، کنترل چگونگی تحویل مرسولات به مشتریان و افزایش کیفیت خدمات لجستیکی، از جمله دلایل کسب‌وکارها برای راه‌اندازی دپارتمان لجستیک است. از سوی دیگر، توسعه و سـرمایه‌گذاری آن‌ها در این بخش را نشان می‌دهد.
با این‌که شرکت‌های پست خصوصی این روزها در تلاش هستند تا سهمشان را از بازار تجارت الکترونیک افزایش دهند اما تنها ۳ درصد کالاهای فروشگاه‌های آنلاین را جابه‌جا می‌کنند. سهم پیک‌های خصوصی از این بازار ۳/۴ درصد و سهم شرکت‌های باربری بین‌شهری ۳/۳ است. نکته قابل توجه در گزارش تتا این است که با وجود ظرفیت‌های بالای لجستیک و انبارداری تنها ۰/۹درصد از تجارت الکترونیک کشور به این حوزه اختصاص دارد و فروشندگان کالا با ۶۶/۱ درصد، همچنان پیشتاز این بازار هستند.
