چهل‌و‌پنجمین دوره از جیتکس گلوبال در حالی آغاز شد که جهان، در میانه‌ی موج تازه‌ای از بازتعریف قدرت اقتصادی و سیاسی بر محور هوش مصنوعی ایستاده است. سالن‌های مرکز تجارت جهانی دبی از نخستین ساعت‌های صبح مملو از جمعیت بودند؛ ۶۸۰۰ شرکت، ۲۰۰۰ استارتاپ، و ۱۲۰۰ سرمایه‌گذار از ۱۸۰ کشور گرد هم آمده‌اند تا از «اقتصاد فناوری» به «اقتصاد هوش» عبور کنند.
دبی؛ میدان تمرین ژئوپلیتیک هوش مصنوعی
روز نخست جیتکس ۲۰۲۵، بیش از هر چیز، صحنه‌ی گفت‌وگوی دولت‌ها بود. وزرای اقتصاد، دیجیتال و هوش مصنوعی امارات، کانادا، اتحادیه اروپا، اسلوونی و لهستان، در اولین روز از این رویداد بزرگ فناوری جهانی درباره‌ی معنای جدید قدرت در عصر داده‌ها گفتگو کردند.
عبدالله بن طوق المری، وزیر اقتصاد و گردشگری امارات، در سخنرانی افتتاحیه جیتکس گلوبال ۲۰۲۵ گفت که کشورش نه فقط در مسابقه‌ی جهانی نوآوری حضور دارد، بلکه در حال طراحی قواعد آن است. او از مدل اقتصادی آینده‌نگر، دانش‌بنیاد و منعطف سخن گفت؛ مدلی که به‌زعم او، امارات را در مرکز صحنه‌ی اقتصاد جهانی قرار می‌دهد.
این لحن، نشانه‌ی تغییر جهت آشکار از «اقتصاد نفت» به «اقتصاد داده» است؛ جایی که قدرت نه از منابع طبیعی، بلکه از ظرفیت محاسباتی، مالکیت الگوریتم و تسلط بر داده‌ها برمی‌خیزد.
گفت‌وگوی دو قاره؛ از بروکسل تا ابوظبی
در ادامه‌ی نشست‌ها، ایکاترینا زهاریوا، کمیسر استارتاپ‌ها و نوآوری در اتحادیه اروپا، در کنار دکتر نجوی عراج، مدیرعامل مؤسسه نوآوری فناوری امارات، درباره‌ی نقش فناوری‌های عمیق در بازآفرینی اقتصادها سخن گفتند. زهاریوا تأکید کرد که اتحادیه اروپا و امارات دارای چشم‌اندازی مشترک در حمایت از شرکت‌های نوپا هستند؛ همکاری‌ای که از نگاه او «از جیتکس آغاز می‌شود و به شکل‌گیری پیمان‌های فناورانه جدید میان شرق و غرب منتهی خواهد شد.»
«عصر ابرهوش»؛ گفت‌وگویی میان دولت‌ها و ماشین‌ها
نشست مهم دیگر روز نخست با عنوان «چرخه ابرهوش» برگزار شد؛ میزگردی با حضور عمر سلطان العلماء (وزیر هوش مصنوعی امارات)، ایوان سولومون (وزیر نوآوری دیجیتال کانادا) و آماندیپ گیل (نماینده سازمان ملل در حوزه فناوری). آن‌ها درباره‌ی مرز میان انسان و ماشین سخن گفتند و بر ضرورت «اخلاق در طراحی هوش مصنوعی» تأکید کردند. سولومون گفت: «جیتکس نمادی از سرعت غیرقابل‌باور رشد کارآفرینی است. باید اطمینان یابیم هوش مصنوعی، نه فقط کارآمد، بلکه انسانی باقی بماند.»
در حاشیه همین نشست، اشاره شد که امارات تا سال ۲۰۲۷ بیش از ۳.۵ میلیارد دلار در زیرساخت‌های هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری خواهد کرد، در حالی‌که اتحادیه اروپا برای تسریع در پذیرش AI در صنایع، برنامه‌ای ۱.۱ میلیارد دلاری را راه‌اندازی کرده است. به‌نظر می‌رسد سیاست‌های اتحادیه اروپا و امارات متحده عربی به‌نوعی تقابل نرم میان دو قطب فناوری جهان تعبیر شده است.
ابر و تراشه؛ زیرساخت‌های اقتصاد هوش
در بخش فناوری‌های سخت‌افزاری، اندرو فیلدمن، مدیرعامل شرکت سریبراس (Cerebras Systems) از سریع‌ترین ابررایانه‌ی جهان برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی رونمایی کرد. شرکت سریبراس، یونیکورنی است که به‌تازگی با G42 در ابوظبی همکاری کرده. مدیرعامل این شرکت در اولین روز از جیتکس ۲۰۲۵ گفت: «بزرگ‌ترین تراشه تاریخ را ساخته‌ایم؛ به اندازه‌ی یک بشقاب غذا. هرچه تراشه‌ها بزرگ‌تر شوند، داده کمتر جابه‌جا می‌شود، انرژی کمتر مصرف می‌شود و نتیجه سریع‌تر به دست می‌آید.»
در حقیقت، جیتکس امسال نشان داد که هوش مصنوعی دیگر فقط نرم‌افزار نیست و در واقع زیرساخت جدیدی است که قدرت محاسباتی را به مؤلفه‌ای ژئوپلیتیک بدل می‌کند؛ چیزی شبیه «نفت دیجیتال» در قرن بیست‌و‌یکم.
هوش‌های متحرک
در بخش نمایشگاهی جیتکس، شرکت‌های بزرگ جهانی تازه‌ترین محصولات خود را عرضه کردند. اتصالات، با نمایش ربات‌های هوشمند و فناوری‌های ارتباطی نسل بعد، نشان داد که شبکه‌ها، ستون فقرات آینده‌ی اقتصاد خواهند بود.
مرسدس بنز، از خودروی مفهومی VISION EQXX با برد بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر رونمایی کرد که نمادی از پیوند میان پایداری، انرژی و هوش است. اوراکل، تجربه‌ای را ارائه داد که در چند ثانیه آواتاری واقعی و قابل‌تعامل برای کاربران تولید می‌کند. محصول تازه اوراکل، نشانه‌ای از ادغام عمیق هوش مولد در زندگی روزمره بود.
بلاک‌بری، آمازون وب سرویس (AWS) و HCL Software نیز از نسل تازه ابزارهای ابری و امنیت سایبری پرده برداشتند. در سطح ملی نیز، برزیل به عنوان کشور شریک با بزرگ‌ترین هیئت خود در تاریخ جیتکس حضور یافت و در کنار غرفه‌های ملی از کانادا، اسپانیا، ترکیه، شیلی و اکوادور قرار گرفت.
جیتکس، آینه‌ی گذار از جهان مصرف به جهان هوش
روز نخست جیتکس ۲۰۲۵ نشان داد که دیگر «تکنولوژی» در خدمت اقتصاد نیست، بلکه اقتصاد در خدمت تکنولوژی قرار گرفته است. کشورها به‌جای رقابت در صادرات کالا، بر سر صادرات الگوریتم، قدرت محاسباتی و زیرساخت دیجیتال رقابت می‌کنند.
پیامی از دبی برای ایران
این رویداد جهانی برای اکوسیستم حمل‌نقل، لجستیک و خرده‌فروشی ایران، حامل پیامی روشن است. آینده به سوی «زنجیره تأمین هوشمند» پیش می‌رود و اگر صنعت لجستیک ما امروز در جیتکس غایب است، فردا هم از بازار حذف می‌شود. اقتصاد هوش در حال شکل‌گیری است و دبی، همان‌طور که در اولین روز جیتکس ۲۰۲۵ نشان داد، تماشاگر اقتصاد هوش نیست بلکه بازیگردان اصلی آن است. حال تصمیم با ماست که با نگاه حسرت‌زده تماشاگر باشیم یا سهمی از میدان این اقتصاد جدید را در دست بگیریم و آن را توسعه دهیم.
