لجستیک قراردادی یا Contract Logistics یکی از استراتژی‌های کلیدی در دنیای مدرن مدیریت زنجیره تأمین است. این استراتژی، امکان واگذاری فعالیت‌های لجستیکی به شرکت‌های تخصصی را برای کسب‌وکارها فراهم می‌کند. با این روش، شرکت‌ها نه تنها هزینه‌های خود را کاهش می‌دهند، بلکه می‌توانند روی فعالیت‌های اصلی خودشان تمرکز کنند. در این مقاله، به‌طور جامع به تعریف لجستیک قراردادی، مزایا، معایب، کاربردها و نمونه‌های موفق آن می‌پردازیم.
تعریف لجستیک قراردادی
لجستیک قراردادی به معنای برون‌سپاری فعالیت‌های لجستیکی به یک شرکت شخص ثالث (3PL) است. مدیریت انبار، حمل‌ونقل کالا، توزیع، بسته‌بندی، مدیریت موجودی و حتی خدماتی مثل مونتاژ و برچسب‌زنی را می‌توان برون‌سپاری کرد. برای این‌کار، شرکت‌ها یک توافقنامه بلندمدت یا کوتاه‌مدت را با ارائه‌دهنده خدمات لجستیک قراردادی امضا می‌کنند؛ قراردادی که در آن تمام مسئولیت‌های لجستیکی به شرکت ارائه‌دهنده خدمات واگذار می‌شود.
چرا شرکت‌ها از لجستیک قراردادی استفاده می‌کنند؟
لجستیک قراردادی، مزایای بسیاری دارد که شامل کاهش هزینه‌ها، تمرکز بر فعالیت‌های تخصصی و اهداف کلیدی، دسترسی به تازه‌ترین فناوری‌ها و کاهش ریسک‌های عملیاتی می‌شود. شرکت‌هایی که خدمات لجستیک خود را برون‌سپاری می‌کنند به دلیل استفاده از نیروهای متخصص شرکت ثالث، می‌توانند هزینه‌های عملیاتی خود را کاهش دهند. یکی دیگر از دلایل کاهش هزینه‌ها در لجستیک قراردادی، مسئله مقیاس‌پذیری است. ارائه‌دهندگان خدمات لجستیک معمولاً از روش‌هایی مبتنی بر مقیاس‌پذیری برای صرفه‌جویی در وقت و هزینه بهره می‌گیرند و با این کار، باعث کاهش هزینه‌های عملیاتی برای شرکت‌هایی می‌شوند که از خدماتشان استفاده می‌کنند.
واگذاری لجستیک به شرکت‌های تخصصی، یکی از راه‌هایی است که به تمرکز بر هسته کسب‌وکار کمک می‌کند. کسب‌وکارها وقتی دیگر نگران خدمات لجستیک خود نباشند، می‌توانند تمام انرژی خود را صرف فعالیت‌های اصلی‌شان مانند تولید، بازاریابی و توسعه محصول کنند.
دسترسی به فناوری‌های پیشرفته، یکی دیگر از مزایای Contract Logistics و دلیلی برای استفاده شرکت‌ها از این روش است. شرکت‌هایی که در زمینه لجستیک قراردادی فعالیت می‌کنند، با استفاده از سیستم‌های مدیریت انبار (WMS)، نرم‌افزارهای ردیابی حمل‌ونقل و ابزارهای تحلیلی پیشرفته به بهبود کارایی و دقت فرایندها کمک می‌کنند.
کسب‌وکارها به‌خصوص کسب‌وکارهای آنلاین از لجستیک قراردادی استفاده می‌کنند چون این شیوه انعطاف‌پذیری در عملیات را برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد. شرکت‌ها با استفاده از این روش می‌توانند خیلی سریع به تغییراتی که در حجم فعالیت‌ها یا تقاضای بازار وجود دارد، پاسخ بدهند.
از دیگر مزایای این روش می‌توان به کاهش ریسک عملیاتی اشاره کرد. ارائه‌دهندگان خدمات حمل‌ونقل معمولاً مسئولیت‌های قانونی و عملیاتی را بر عهده می‌گیرند و این امر ریسک شرکت‌ها را کاهش می‌دهد.
چالش‌ها و معایب لجستیک قراردادی
با این‌که لجستیک قراردادی یکی از روش‌های رایج و موثر برای کسب‌وکارهای آنلاین به حساب می‌آید، روش بدون عیب و نقصی نیست. وابستگی به ارائه‌دهنده خدمات، از دست دادن کنترل مستقیم روی پروژه‌های لجستیکی، هزینه‌های پنهان و چالش‌های ارتباطی از جمله موضوعات چالش برانگیز در لجستیک قراردادی به حساب می‌آیند.
برون‌سپاری حمل‌ونقل ممکن است باعث وابستگی شدید به ارائه‌دهنده خدمات شود و در صورتی که ارائه‌دهنده خدمات لجستیکی دچار مشکل شود، احتمال تاثیرگذاری روی کل زنجیره تامین وجود دارد. با برون‌سپاری لجستیک، شرکت‌ها ممکن است کنترل مستقیم خود را در برخی از فرایندها از دست بدهند.
این روش ممکن است هزینه‌های پنهانی مثل هزینه‌های انتقال یا تغییر در قرارداد را به همراه داشته باشد. هماهنگی میان شرکت و ارائه‌دهنده خدمات ممکن است چالش‌برانگیز باشد، مخصوصاً اگر استانداردهای ارتباطی مشخصی وجود نداشته باشد.
کاربرد Contract Logistics در صنایع مختلف
خرده‌فروشی
شرکت‌های بزرگی مانند آمازون و والمارت از لجستیک قراردادی برای مدیریت انبارها و توزیع محصولات خود استفاده می‌کنند. این شرکت‌ها با برون‌سپاری لجستیک، توانسته‌‌اند تمرکز خود را روی تجربه مشتری و توسعه پلتفرم‌های دیجیتال بگذارند.
صنعت خودروسازی
شرکت‌های خودروسازی مانند تویوتا و فورد از خدمات لجستیک قراردادی برای مدیریت قطعات و توزیع خودروها استفاده می‌کنند. این روش به آن‌ها اجازه می‌دهد تا زنجیره تأمین خود را بهینه‌سازی کنند.
صنعت بهداشت و درمان
شرکت‌های دارویی و تجهیزات پزشکی از لجستیک قراردادی برای مدیریت موجودی و توزیع محصولات حساس استفاده می‌کنند. این خدمات به آن‌ها کمک می‌کند تا استانداردهای بالای کیفیت و ایمنی را رعایت کنند.
صنعت فناوری
شرکت‌هایی مانند اپل و سامسونگ از لجستیک قراردادی برای مدیریت زنجیره تأمین جهانی خود بهره‌مند می‌شوند. این موضوع به آن‌ها اجازه می‌دهد تا محصولات خود را به سرعت و با دقت بالا به بازار عرضه کنند.
شرکت‌های ارائه‌کننده Contract Logistics در جهان
DHL Supply Chain
یکی از بزرگ‌ترین ارائه‌دهندگان خدمات لجستیک قراردادی در جهان است که خدمات جامعی از جمله مدیریت انبار، حمل و نقل و توزیع ارائه می‌دهد.
Kuehne + Nagel
این شرکت سوئیسی خدمات لجستیک قراردادی را در سطح جهانی ارائه می‌دهد و در صنایعی مانند خودروسازی، فناوری و بهداشت فعالیت می‌کند.
XPO Logistics
یکی از پیشروان این روش است که خدمات متنوعی از جمله مدیریت انبار و حمل و نقل بین‌المللی ارائه می‌دهد.
UPS Supply Chain Solutions
این شرکت، خدمات لجستیک قراردادی را به همراه راه‌حل‌های سفارشی برای صنایع مختلف ارائه می‌دهد.
آینده و تحولات
با پیشرفت فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا (IoT) و بلاک‌چین، لجستیک قراردادی در حال تحول است. این فناوری‌ها به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا فرایندهای لجستیکی خود را بهینه‌سازی کنند و شفافیت بیشتری در زنجیره تأمین ایجاد کنند. همچنین، افزایش تقاضا برای لجستیک سبز (Green Logistics) باعث شده است که شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات لجستیک قراردادی، راه‌حل‌های پایدارتری ارائه دهند.
در این مقاله از منابع زیر استفاده شده است:
DHL Supply Chain – www.dhl.com
Kuehne + Nagel – www.kuehne-nagel.com
XPO Logistics – www.xpo.com
UPS Supply Chain Solutions – www.ups.com
Armstrong & Associates – www.3plogistics.com
World Economic Forum – www.weforum.org
