شیما شمس‌الهی، مدیر منابع انسانی شرکت COD24 در یادداشتی که به مناسبت روز ملی منابع انسانی برای نقل حمل نوشته بود، اهمیت مدیریت سرمایه انسانی در شرکت‌های لجستیکی و آینده‌ی آن را مورد بررسی قرار داد. در ادامه این یادداشت را می‌خوانید.
مدیریت منابع انسانی در شرکت‌های لجستیکی و حمل‌ونقل، به‌دلیل ماهیت خاص این صنعت، چالش‌های منحصربهفردی دارد و آن را از سایر صنایع متمایز می‌کند. اولین تفاوت مدیریت منابع انسانی در حمل‌ونقل و لجستیک با سایر صنایع، تمرکز بر ایمنی و آموزش‌های تخصصی لجستیک است. ایمنی کارکنان به‌خصوص رانندگان، کارگران انبار و اپراتورهای ماشین‌آلات اولویت اصلی در مدیریت منابع انسانی در صنعت لجستیک است. نیاز به دوره‌های منظم آموزشی نیز در این صنعت وجود دارد، مثلاً برای کار با لیفتراک، دانستن قوانین رانندگی بین‌المللی و آموزش مهارت نرم.
دومین تفاوت کار به‌عنوان مدیر منابع انسانی در شرکت‌های لجستیکی، موضوع جذب و حفظ نیروی کار است. در این صنعت، نیاز به نیروی کار فصلی وجود دارد. بهطور مثال، در اسفند ماه که ترافیک شرکت‌های لجستیکی بالا می‌رود، نیاز به استخدام موقت وجود دارد. در این شرایط، بازار کار در مشاغلی مثل رانندگی با گواهینامه‌های خاص یا اپراتورهای انبارداری، رقابتی می‌شود. نرخ ترک کار در صنعت لجستیک به‌دلیل شرایط سخت کاری مثل ساعت‌های طولانی یا کار فیزیکی بالاست و همین مسئله، جذب و حفظ نیرو را دشوارتر می‌کند. غیراستاندارد بودن مدیریت شیفت کاری نیز به این مسئله دامن می‌زند. کار در صنعت لجستیک معمولاً به‌صورت شیفت‌های ۴۸ ساعته و در تعطیلات انجام می‌شود که به برنامه‌ریزی دقیقی برای جلوگیری از خستگی کارکنان، محاسبه حقوق، اضافه‌کاری و رضایت شغلی نیاز دارد. در حالی که ساعت‌کاری در سایر صنایع معمولاً منظم‌تر است.
مدیران منابع انسانی در صنعت لجستیک باید منعطف باشند و بحران‌ها را به خوبی مدیریت کنند. آن‌ها باید برای اتفاقات غیرمنتظره مانند در حمل‌ونقل یا بلایای طبیعی آماده باشند و در مواردی که لازم است استخدام اضطراری یا تغییر شیفت داشته باشند، واکنشی سریع نشان بدهند. مسائل حقوقی و قراردادها نیز در بخش لجستیک پیچیده است. قوانین بین‌المللی برای رانندگان، حقوق کارگران در شیفت‌های شبانه و بیمه‌های خاص حوادث، کار را برای مدیران منابع انسانی پیچیده کرده است. فرهنگ سازمانی و رهبری در حوزه لجستیک نیز با سایر صنایع فرق دارد. در لجستیک، فرهنگ عملیاتی قوی‌تر است، زیرا به اجرای دقیق فرایندها نیاز داریم، درحالی‌که در صنایع دیگر مثل تبلیغات یا استارت‌آپ‌ها معمولاً غیررسمی‌تر و انعطاف‌پذیرتر است.
بهطور کلی، مدیریت منابع انسانی در لجستیک، متمرکز بر ایمنی، انعطاف‌پذیری عملیاتی و مدیریت نیروی کار است. درحالی‌که ممکن است مدیریت منابع انسانی در سایر صنایع، بیشتر روی موضوعاتی چون توسعه فردی و افزایش مهارت‌ها، تعادل کار و زندگی یا نوآوری متمرکز باشد. مدیریت منابع انسانی در کسب‌وکارهای لجستیکی، چالش‌های منحصربهفردی نیز دارد. این چالش‌ها شامل کمبود نیروی متخصص و شرایط کاری سخت، مدیریت نیروی موقت و فصلی که در فصل‌های پررونق مثل نوروز افزایش می‌یابد، ایمنی و سلامت کارکنان، مدیریت بهره‌وری و نظارت بر عملکرد رانندگان و پیک‌ها و ارتباط با مشتریان می‌شود.
تجارت الکترونیک باعث تغییر رفتار مشتریان شده و آن‌ها توقع تحویل سریع کالا حتی در ساعات غیر معمول را دارند که این موضوع، فشار زیادی را به تیم لجستیکی وارد می‌کند. مدیران منابع انسانی برای از دست ندادن نیروی کار و مشتری، باید فرصتی را برای آموزش کارکنان برای برخورد حرفه‌ای با مشتریان ایجاد کند. واحد منابع انسانی در سازمان‌های لجستیکی همواره با چالش‌های حقوقی و انطباق‌پذیری قوانین کار مواجه است زیرا محاسبه اضافه‌کاری، پاداش‌های عملکردی و بیمه برای نیروی کار موقت پیچیده‌تر است و در صورت بروز حادثه برای پیک‌ها مسئولیت‌های حقوقی خاصی ایجاد می‌شود.
با وجود تمام چالش‌ها و تفاوت‌هایی که منابع انسانی در حوزه پست و لجستیک دارد، مدیریت منابع انسانی با توسعه ابزارهای هوشمند تحول اساسی خواهد داشت. استخدام هوشمند و بی‌طرفانه و انتخاب بهترین استعدادها با کمک هوش مصنوعی، سیستم‌های یادگیری و توسعه فردی شخصی‌سازی شده، پیش‌بینی فرسودگی شغلی و نگهداشت نیروی کار با تحلیل داده‌های رفتاری و مدیریت عملکرد لحظه‌ای، آینده‌ی مدیریت سرمایه انسانی را روشن کرده است.
