نقش حیاتی داده‌‌ها در صنعت پست و لجستیک

نمی‌توان نقش داده‌ها را در رشد و توسعه صنایع نادیده گرفت. داده‌ها در صنعت پست و لجستیک نیز نقشی حیاتی و منحصر‌به‌فرد دارند؛ در یادداشتی که به تازگی در وب‌سایت باکسیت منتشر شده است، می‌توان نقش و عملکرد داده‌ها را در این حوزه‌ها درک کرد. در ادامه این یادداشت را خواهید خواند.

در صنعت پست و لجستیک، کوچک‌ترین اشتباه می‌تواند پیامدهای بزرگی داشته باشد. تأخیر در تحویل، تخصیص نادرست منابع یا پیش‌بینی‌های نادرست می‌توانند منجر به کاهش اعتماد مشتری، از دست دادن فرصت‌های تجاری و حتی آسیب به بهره‌وری سازمان شوند. اما اغلب، ریشه این مشکلات نه در نبود داده‌ها، بلکه در نحوه استفاده از آن‌هاست. داده‌ها به‌طور گسترده در صنعت لجستیک جمع‌آوری می‌شوند: از زمان ورود مرسوله به شبکه تا رسیدن آن به مقصد نهایی. داده‌هایی که شامل مسیرها، ظرفیت ناوگان، وضعیت موجودی انبار، رفتار مشتریان و حتی شرایط ترافیکی لحظه‌ای هستند. اما سوال اصلی این است: آیا داده‌ها به‌درستی برای تصمیم‌سازی استفاده می‌شوند یا صرفاً برای گزارش‌دهی؟

بسیاری از سازمان‌ها محصولات داده‌ای را به‌عنوان داشبوردهای زیبا یا سیستم‌های گزارش‌دهی طراحی می‌کنند. این ابزارها اطلاعات را به نمایش می‌گذارند، اما آیا واقعاً به حل مشکلات و بهبود عملیات کمک می‌کنند؟ داده‌ها تنها زمانی مفیدند که به ابزاری برای تصمیم‌سازی در عملیات تبدیل شوند، نه صرفاً ابزارهایی برای مشاهده وضعیت.

یکی از اشتباهات رایج این است که محصولات داده‌ای به‌عنوان پروژه‌های فناوری اطلاعات در نظر گرفته می‌شوند. تیم‌های متخصص داده یا فناوری، بدون ارتباط نزدیک با تیم‌های عملیاتی و بدون درک عمیق از نیازهای روزمره، ابزارهایی طراحی می‌کنند که در نهایت برای حل مسائل واقعی عملیات موثر نیستند. به‌جای اینکه این ابزارها به تصمیم‌گیری کمک کنند، تنها داده‌ها را نمایش می‌دهند.

راه‌حل چیست؟ مقاله‌ای از مک‌کینزی با عنوان «Unlocking More Value from Your Data Products» به نکته‌ای کلیدی اشاره می‌کند: برای ایجاد ارزش واقعی از داده‌ها، باید محصولات داده‌ای را بر اساس مسئله طراحی کرد، نه صرفاً بر اساس ابزار. این بدان معناست که داده‌ها باید برای حل یک مسئله خاص گردآوری شوند، نه فقط برای نمایش اطلاعات. علاوه بر این، این مقاله بر اهمیت حضور مدیر محصول داده‌ای تأکید می‌کند؛ فردی که زبان کسب‌وکار را بفهمد و بتواند آن را به زبان داده ترجمه کند. در نهایت، طراحی مشترک میان تیم‌های داده، فناوری و عملیات باید از همان ابتدا صورت گیرد تا راه‌حل‌های داده‌ای دقیقاً متناسب با نیازهای عملیاتی طراحی شوند.

در لجستیک، این رویکرد می‌تواند تفاوت‌های بزرگی ایجاد کند. تصور کنید سیستمی که می‌تواند با تحلیل داده‌های تاریخی و لحظه‌ای، پیش‌بینی کند که کدام مسیرها احتمال تأخیر بیشتری دارند یا چه زمانی باید ظرفیت ناوگان افزایش یابد. همچنین ابزاری که با تحلیل رفتار مشتریان، می‌تواند دقیقاً مشخص کند که کدام سرویس برای کدام بخش از بازار بیشترین ارزش را دارد. این نوع استفاده از داده‌ها می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر و بهبود بهره‌وری منجر شود.

محصول داده‌ای، اگر به‌درستی طراحی شود، تنها یک ابزار گزارش‌دهی نیست. بلکه یک تصمیم‌یار است که به مدیران عملیات کمک می‌کند تا با استفاده از داده‌های دقیق، تصمیمات بهتری بگیرند و بهره‌وری را افزایش دهند. در دنیای لجستیک که سرعت و دقت در تحویل اهمیت حیاتی دارند، داده‌ها اگر به‌درستی هدایت شوند، می‌توانند مزیت رقابتی بزرگی ایجاد کنند. داده‌ها تنها زمانی ارزشمندند که به‌طور هوشمندانه و به‌موقع استفاده شوند و به جای گزارش‌دهی، در تصمیم‌سازی‌های استراتژیک و عملیاتی کاربرد داشته باشند. در نهایت، داده‌ها اگر تنها برای گزارش‌دهی باشند، هزینه‌اند. اما اگر برای تصمیم‌سازی به‌کار روند، به یک مزیت رقابتی بزرگ تبدیل می‌شوند.