محمدعلی یاری، مدیر ارتباطات و روابط عمومی هلدینگ دکالجستیک، در یادداشتی به مسئله ناترازی انرژی و نقش روابط‌عمومی در عبور از این بحران پرداخت. در ادامه این یادداشت که به بهانه برگزاری دهمین کنفرانس روابط‌عمومی و صنعت، با موضوع روابط‌عمومی و مدیریت بحران ناترازی نوشته شده را می‌خوانید.
بحران‌ها معمولاً از دل بی‌خبری‌ها و ناآگاهی‌ها بیرون می‌آیند. برخلاف آنچه عمده افراد تصور می‌کنند روابط‌عمومی و ارتباطات یک فرایند پیشینی است نه یک فرایند پسینی؛ به این معنا که روابط‌عمومی باید با نگاه پیشگیرانه، راه‌حل‌های پیش‌دستانه‌ای برای جلوگیری از بروز یک بحران ارائه دهد و به‌جای واکنش، وارد کنش شود. اما متأسفانه آنچه در اکثر موارد از روابط‌عمومی‌ها انتظار می‌رود و یا توسط روابط‌عمومی‌ها انجام می‌شود این است که در زمان وقوع بحران، وارد عمل شوند.
درواقع روابط‌عمومی می‌تواند بیشتر از جنس راه‌حل باشد نه از جنس اقدام؛ اگرچه بخشی از کار فعالان ارتباطات این است که در هنگام بروز بحران، اقداماتی سریع و به هنگام با رویکرد کنترل پیام‌ها و جهت‌دهی ارتباطات، دفاع از اعتبار و اعتماد عمومی سازمان، شفاف‌سازی، پاسخگویی به افکار عمومی و… انجام دهند، اما حالت بهتر و ایده‌آل فعالیت ارتباطی این است که روابط‌عمومی در قامت یک مغز متفکر در فرایندهای مختلف یک سازمان همراه شود تا پیش از آنکه بحرانی به وجود بیاید از بروز آن جلوگیری کرده باشد.
مدیریت بحران یک فرایند بسیار پیچیده و چندسویه است که به‌شدت با برنامه‌ریزی و واکنش سریع در ارتباط است. اگرچه روابط‌عمومی یک اهرم و بازوی کلیدی در موضوع مدیریت بحران به شمار می‌آید؛ اما اگر دیرهنگام وارد عمل شود، ضریب اثرگذاری خود را از دست خواهد داد.
در علم ارتباطات، روابط‌عمومی در مرحله پیش از بحران باید با شناسایی خطرات احتمالی، نقاط ضعف و آسیب سازمان، از بروز بحران جلوگیری کرده و یا درصورتی‌که وقوع آن بحران غیرقابل‌اجتناب و یا غیرقابل‌پیش‌بینی است، باید ذهن‌ها را آماده کرده و شدت و تبعات بحران را به کمترین میزان ممکن برساند.
بحران ناترازی در ایران نیز که این روزها به موضوعی پرتکرار و پربسامد در ادبیات مدیران، مسئولان و رسانه‌ها تبدیل شده و مردم اثرات آن را در زندگی روزمره خود حس می‌کنند معضلی است که متأسفانه روابط‌عمومی‌ها دیرهنگام به آن ورود کرده‌اند. بهتر بود که پیش از وقوع چنین بحرانی و پیش از آنکه موضوع به وضعیت بحرانی برسد، از نقش و ظرفیت روابط‌عمومی‌ها استفاده می‌شد.
از سوی دیگر موضوع مربوط به انرژی، موضوعی فرهنگی – اجتماعی است که به‌شدت با رفتار روزمره و فرهنگ زندگی افراد مرتبط است؛ بنابراین تغییر آن نیازمند فرایندهای بلندمدت فرهنگ‌سازی است. تغییر الگوی رفتاری جامعه چیزی نیست که یک‌شبه محقق شود. ازاین‌رو روابط‌عمومی به‌عنوان یک نهاد فرهنگ‌ساز و جریان‌ساز در این زمینه باید بسیار به‌موقع و از ابتدا وارد عمل شود. حال‌آنکه در موضوع ناترازی، مدیران و مسئولان همچنان نقش روابط‌عمومی‌ها را به فرایند اطلاع‌رسانی تقلیل داده و حتی اگر در بهترین حالت، نگاه جریان‌ساز و فرهنگ‌ساز به روابط‌عمومی داشته باشند، دیر به فکر افتاده‌اند و انتظار دارند حوزه ارتباطات، طی چند ماه بتواند الگوی رفتاری مردم را در این زمینه تغییر دهد.
در شرایط کنونی که متأسفانه بحران ناترازی در بخش‌های مختلف کشور ابعاد وسیعی پیدا کرده است، روابط‌عمومی‌ها می‌توانند با شناخت دقیق صورت‌مسئله در بخش‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و… نگاه دولتمردان و مردم را به یکدیگر نزدیک کرده، با ارائه راهکارهای عمیق اما زودبازده ابتدا ضریب بحران را کاهش داده و در مرحله بعد از طریق شناسایی عمیق تمامی جوانب، بحران ناترازی را برای سال‌ها و دهه‌های بعد مدیریت کنند. همچنین افکار عمومی را همراه‌تر کرده و از ظرفیت‌های روابط‌عمومی برای عارضه‌یابی و تعدیل این شرایط بهره‌مند شوند.
ترمیم اعتماد مردمی و بازیابی فرصت‌ها از دیگر مواردی است که تنها با اقناع و همراه‌کردن افکار عمومی و از دریچه هنر ارتباطات ممکن است. سرمایه اجتماعیِ ازدست‌رفته، تنها از این طریق احیا می‌شود و هنر ارتباطات همین است.
دهمین کنفرانس روابط‌عمومی و صنعت که با رویکرد محوری «نقش روابط‌عمومی در مدیریت بحران ناترازی‌ها و توسعه صنعتی» برگزار خواهد شد، ایده ارزشمندی است که قرار است خلأهای موجود را واحد ممکن جبران کند.
این رویداد علمی – تخصصی فرصتی بی‌نظیر برای پرداختن به موضوعی است که متأسفانه سال‌ها مغفول مانده و اکنون به بحرانی بزرگ تبدیل شده است و بااین‌حال هنوز هم روابط‌عمومی‌ها خود را در قبال این مسئله مسئول می‌دانند. امیدواریم فرصت این کنفرانس کمک کند تا با ارائه راهکارهای اصولی، کاربردی و بلندمدت بتوان تحلیل درستی از وضعیت حال و آینده داشت و باتجربه گرفتن از مسیرهای غلط گذشته، به فکر رقم‌زدن آینده‌ای بهتر برای بخش‌های مختلف کشور در مسیر توسعه صنعتی بود.
از تمامی ایده‌پردازان، اجراکنندگان و همراهان این رویداد باید تشکر کرد که به نقش و تأثیر روابط‌عمومی و ارتباطات در این حوزه واقف هستند و بااحساس مسئولیت‌پذیری و تعهد، تلاش دارند دیگران را نیز به این مهم آگاه سازند. برای همه برگزارکنندگان و شرکت‌کنندگان این رویداد آرزوی موفقیت دارم و امیدوارم بهره‌برداری خوب و کاملی از این فرصت داشته باشند.
