راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوآورانه، از دیرباز در سراسر جهان اتفاق می‌افتاد اما مفهوم کارآفرینی و هوشمندسازی، در بیست سال اخیر رنگ تازه‌ای به خود گرفته‌اند. در دو دهه گذشته، پارک‌های علم‌وفناوری در سراسر جهان پویاتر شده‌اند و در کشور خودمان هم مسئله خوداشتغالی با چاشنی نوآوری و فناوری، روزبه‌روز پررنگ‌تر می‌شود. در خاورمیانه و شمال آفریقا که به منطقه منا (MENA) مشهور است، تعداد استارتاپ‌ها در حال افزایش است و فعالان اکوسیستم استارتاپی در کشورهای این منطقه، با توجه به رویکردهای خاص و سیاست‌های توسعه‌ای کشورشان، به دنبال ایجاد بهترین راه‌حل‌ها برای ساده‌تر شدن زندگی مردم هستند.
در میان موضوعات گوناگون و گسترده‌ای که منجر به راه‌اندازی استارتاپ‌ها می‌شود، لجستیک، نقش چشمگیری را ایفا می‌کند. لجستیک همواره به یکی از بخش‌های جدانشدنی در صنایع مختلف تبدیل شده است و پیوند تنگاتنگی با صنعت خرده‌فروشی دارد. از سوی دیگر، ابزارهای نوینی مانند هوش مصنوعی به کسب‌وکارها کمک می‌کنند تا مسیر توسعه‌ای خود را سریع‌تر طی کنند. در ادامه، با پنج استارتاپ هوشمند در منطقه منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) آشنا می‌شوید که با استفاده از هوش مصنوعی توانسته‌اند بازارشان را گسترش بدهند.
ربوست (Roboost)
ربوست، یک استارتاپ لجستیکی مبتنی بر هوش مصنوعی است که تمرکزش را روی خودکارسازی عملیات تحویل و بهبود عملکرد از طریق فناوری گذاشته است. این استارتاپ مصری در سال ۲۰۲۰ راه‌اندازی شده و در سه سالی که راه‌اندازی شده توانسته از شرکت‌های بزرگ سرمایه‌گذاری در منطقه منا و به‌طور ویژه، سرمایه‌گذاران خطرپذیر عربستان سعودی، حدود ۳ میلیون دلار سرمایه جذب کند.
این استارتاپ لجستیکی به دلیل استفاده از هوش مصنوعی در فرایندهای مورد توجه قرار گرفته است. این پلتفرم، از هوش مصنوعی برای خودکارسازی فرایندهای توزیع، مسیر‌یابی هوشمند و فناوری پیش از تحویل استفاده می‌کند تا کارایی فرآیندهای تحویل را بهبود ببخشد.
ربوست، شرکتی است که در تمام ابعاد کاری‌اش از هوش مصنوعی استفاده می‌کند. در واقع، این شرکت ارائه‌دهنده راهکارهای تحویل برمبنای هوش مصنوعی است. این شرکت به تازگی سومین سال همکاری‌اش با شرکت خدمات تحویل اسکوتر که یکی دیگر از شرکت‌های مصری است را جشن گرفته است. براساس صحبت‌هایی که مدیرعامل شرکت اسکوتر انجام داده است، این شرکت همواره با مشکلاتی در زمینه مدیریت ناوگان خود مواجه بود که با استفاده از سیستم‌های ردیابی و کنترل ربوست که همگی برپایه هوش مصنوعی است و امکان تقلب را به حداقل می‌رساند، بهره‌وری در ناوگان آن حاصل شد.
رمی بشام، مدیرعامل اسکوتر گفته است: «پس از آن‌که از سیستم‌های ربوست استفاده کردیم، همه‌چیز ۳۶۰ درجه تغییر کرد و ما می‌توانیم ناوگانمان را نه تنها در قاهره، بلکه در تمام استان‌های مصر، مدیریت کنیم. تقریباً می‌توانیم همه‌چیز را ببینیم. از تعداد رانندگان گرفته تا زمان تحویل سفارشات. این در حالی است که پیش از همکاری با ربوست، نمی‌توانستیم همه‌ی جزئیات را ببینیم.»
طلبات (Talabat)
استارتاپ ارسال غذای طلبات که سال ۲۰۰۴ در کویت تاسیس شده است، یکی از استارتاپ‌های موفق در کشورهای عربی است. کاری که این استارتاپ فعال در منطقه منا انجام می‌دهد، اتصال مشتریان به رستوران‌های محلی است. کسب‌وکاری مانند اسنپ‌فود در ایران که امکان خرید اینترنتی غذا از رستوران‌های مورد نظر کاربران را فراهم می‌کند.
طلبات اما از اسنپ‌فود چند قدم جلوتر است. جدا از آن‌که طلبات قدمت بیشتری نسبت به اسنپ‌فود دارد، این پلتفرم سفارش آنلاین غذا، پا را از مرزهای کشور مبدا فراتر گذاشته و خدماتش را به کشورهای دیگری نیز ارائه می‌کند. این استارتاپ کویتی که حالا دیگر تبدیل به شرکتی میلیون دلاری شده، به اکثر کشورهای عربی منطقه منا خدمات‌رسانی می‌کند.
کاربران طلبات در امارات متحده عربی، بحرین، قطر، اردن، عمان، عربستان سعودی و مصر می‌توانند از طریق این پلتفرم، رستوران مورد علاقه خود را پیدا کنند و سفارش غذا بدهند.
طلبات در اکسپو ۲۰۲۰ که با یک‌سال تاخیر در دبی برگزار شد، مسئولیت تحویل غذا به غرفه‌‌داران را برعهده داشت. این کسب‌وکار کویتی، با استفاده از فناوری‌های روز مانند ربات‌های خودران تحویل غذا و هوش مصنوعی، توجه‌ها را به خود جلب کرده بود.
این پلتفرم سفارش آنلاین غذا، با استفاده از هوش مصنوعی، پیشنهادات متنوعی را به کاربران خود می‌دهد و از این طریق، آن‌ها را به سفارش بیشتر غذا جذب می‌کند. گفتنی است، طلبات از سرمایه‌گذاران خرد بسیاری برای رشد و توسعه‌اش کمک گرفته و توانسته ۴۰۰ میلیون دلار جذب سرمایه داشته باشد.
ساری (Sary)
استارتاپ عربستانی «ساری»، در سال ۲۰۱۸ تاسیس شده است. این استارتاپ، یک بازارگاه آنلاین و B2B است که در صنعت غذا فعالیت می‌کند. ساری، با ایجاد ارتباط میان تامین‌کنندگان موادغذایی و فروشندگان خرد، فضایی را ایجاد می‌کند تا معاملات تجاری به‌صورت یکپارچه و هوشمند انجام شوند.
این پلتفرم که مخاطبان اصلی آن کسب‌وکارها هستند، از هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی مدیریت موجودی و ساده‌سازی فرآیندهای تأمین استفاده می‌کند. این کسب‌وکار تاکنون توانسته ۱۱۵.۵ میلیون دلار، سرمایه جذب کند.
تراکر (Trukker)
استارتاپ اماراتی «تراکِر» که با شعار «هر کامیون، هر زمان، هر کجا» در سال ۲۰۱۶ تاسیس شد، یک بازار دیجیتال در زمینه حمل‌ونقل است. این استارتاپ، فرستندگان کالا را به حمل‌کنندگان در سراسر منطقه خلیج فارس متصل می‌کند. پلتفرم تراکر هم مانند بسیاری از کسب‌وکارهای فعال در منطقه منا، در راستای هوشمندسازی و ارتقای فعالیتش، از روش‌های نوینی استفاده می‌کند.
تراکر، با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی، می‌تواند کامیون‌ها و به‌طور کلی ناوگان حمل‌ونقل را به‌صورت لحظه‌ای رصد کند. بهینه‌سازی مسیرها و پیش‌بینی تقاضا، از دیگر امکاناتی هستند که این استارتاپ اماراتی با استفاده از هوش مصنوعی به دست می‌آورد تا هر عملیات لجستیکی، به سادگی و بدون مشکل به پایان برسد. دو شرکت سرمایه‌گذاری سعودی، ۱۰۰ میلیون روی این استارتاپ سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
وان اوردر (OneOrder)
استارتاپ مصری «وان‌اوردر» که در سال ۲۰۲۲ راه‌اندازی شده است، یکی از استارتاپ‌هایی است که خیلی سریع رشد کرده و در کشورهای عربی منطقه خلیج‌فارس خدمات‌رسانی انجام می‌دهد. این استارتاپ، یک تأمین‌کننده و توزیع‌کننده در صنعت غذا و نوشیدنی (F&B) است که به‌صورت عمده‌فروشی فعالیت می‌کند.
این استارتاپ فناور، سعی دارد چالش‌های موجود در بخش‌های مرتبط با هتلداری، رستوران‌داری و خدمات پذیرایی را برطرف کند.
هوش مصنوعی، یکی از ابزارهای کاربردی در استارتاپ «وان اوردر» است. این پلتفرم، از سیستم‌های مجهز به هوش مصنوعی برای ساده‌سازی فرایندهای تأمین کالا استفاده می‌کند. این استارتاپ، با بهره‌گیری از هوش مصنوعی توانسته به‌طرز قابل توجهی، در زمان و هزینه‌های مشتریانش صرفه‌جویی کند. هوش مصنوعی همچنین سبب افزایش کارایی عملیاتی این شرکت از طریق تحلیل‌های دقیق شده است. وان اوردر هم مانند دیگر استارتاپ‌هایی که تاکنون معرفی شدند، راندهای سرمایه‌گذاری موفقی داشته است. این استارتاپ، در دو راند سرمایه‌گذاری قبلی‌اش در مجموع ۴ میلیون جذب سرمایه داشته و در سال ۲۰۲۴ نیز ۱۶ میلیون سرمایه از سرمایه‌گذاران مطرح منطقه جذب کرده است.
